Op 22 Oktober 2022 vond de eerste Fibershed Route plaats. Door heel Nederland openden inspirerende en vernieuwende ondernemers hun deuren voor publiek. Samen vormen zij een route die een kledingstuk aflegt, van Grond-tot-Garderobe; vanaf de boer van grondstoffen en verwerkers van vezels, via ontwerpers, versierders, makers, verkopers, naar dragers en tot aan de verwerkers van ons textielafval.
Fibershed Route - Open Dag
Iedereen draagt kleding; het beschermt je en het is leuk, maar het is ook een zeer belastende sector met sociaal onrecht, veel milieuvervuiling en schade aan de bodem en biodiversiteit. Kennis over waar kleding vandaan komt, hoe deze gemaakt wordt en de waarde van kleding is er vaak niet (meer) of beperkt. Kunnen we de relatie tussen kleding, textiel en landbouw zo herstellen dat deze bijdraagt aan een hernieuwd respect voor land, lucht, water, biodiversiteit, het product en de mensen die dit oogsten, maken en dragen?
Tijdens de Fibershed Route laten we een breed publiek de route die een kledingstuk aflegt weer van dichtbij ervaren; vanaf de boer van grondstoffen en verwerkers van vezels, via ontwerpers, versierders, makers, verkopers, naar dragers en tot aan de verwerkers van ons textiel afval, Grond-tot-Garderobe.
Fibershed voorzitter Stijntje Jaspers en Bianca Streng, expert in duurzame mode, gingen op bezoek bij een aantal van de deelnemers. Hieronder hun verslag.
New Tailor
Op vrijdagavond 21 november 2022, was New Tailor de eerste die hun deuren opende in het kader van de Fibershed Route. Onder het genot van een glaasje liet Roel Wolbrink zien dat er ook in Nederland kleding voor mannen gemaakt wordt! Mooi en op maat gemaakt van kwalitatief hoogwaardige Europese stoffen. Het kundige en bevlogen team van New Tailor ontwikkelt de collectie en bijbehorende patronen zelf, ook voor een deel van de productie zorgt het atelier in Utrecht. Vooral hun ‘Dutch Tweed’ jasje van Nederlandse wol, gesponnen door ‘Alles Wol‘ en geweven door Ingeborg Meijsen is erg bijzonder en uniek. De stof van een ander Nederlandse wollen jasje is geweven door Enschede Textielstad, deze stof wordt na het wassen wat stoerder en gebruikt in een meer casual jasje. Hoe gaaf dat dit in Nederland gebeurt!
Deventer Schaapskudde Wolproject
Ook de volgende dag in Deventer was het een komen en gaan van geïnteresseerden, het Deventer Schaapskudde Wolproject verwerkt wol van de Deventer schaapskudde en van schapen in hun directe omgeving. Met een groeiende groep vrijwilligers sorteren, wassen, kaarden, spinnen, breien, haken, weven, vilten zij de wol. Zo goed om te zien hoeveel wol weer waarde heeft gekregen! De vele enthousiaste vrijwilligers spinnen en verven inmiddels meters garen en verwerken deze tot grappige, mooie en nuttige producten.
Vrijwilligers zijn de spil van het project, de verbinding met elkaar is heel belangrijk.
Maaike Hoitink, Deventer Schaapskudde Wolproject
Het Deventer Schaapskudde Wolproject is een inspirerend voorbeeld voor hoe de verwerking van lokale wol niet alleen (h)eerlijke en duurzame producten oplevert maar ook bijdraagt aan sociale verbinding in de stad.
De open dagen van de Fibershed Route vonden plaats door heel Nederland. Bianca Streng ging voor Fibershed op bezoek bij twee andere deelnemers aan de Fibershed Route en schreef hierover onderstaand verslag.
De positieve impact van kleding
‘Broedplaats, ateliers, workshops’ staat er op het pand waar Roua Atelier gevestigd is. Met het beklimmen van de trap en het doorlopen van een lange gang zie ik een aaneenschakeling van creatieve bedrijven. Het is vroeg op deze zaterdagochtend en nog rustig in het pand.
Ik loop door, de volgende gang in. Er komt een mengeling van kruidige geuren tegemoet. Er wordt gekookt, maar ik zie geen keuken. Roua Alhalabi staat mij al op te wachten. Met een grote lach en met enthousiaste gebaren word ik verwelkomt voordat ik haar atelier binnenstap. Dit is de plek waar gekookt wordt. Maar geen taarten of hartige hapjes. Er staan grote pannen verf op het vuur, ter voorbereiding van de workshop ‘Natural Dye’ die ik op uitnodiging van Fibershed ga volgen tijdens de eerste Fibershed Route.
Roua Atelier
Roua is geboren en getogen in Syrië, gespecialiseerd in natuurlijk verven en heeft passie voor kunst, planten en oude technieken. Ze werkte in verschillende kunstdisciplines die haar kennis en ervaring hebben verrijkt. Inmiddels ontwikkelt ze haar eigen unieke verf recepten in haar Amsterdams atelier.
De tafels liggen vol met prachtig geverfde stalen in diverse tinten rood, geel, bruin en blauw met de daarbij gebruikte lokale grondstof. Niets chemisch, alleen maar natuurlijk. Meekrap, indigo, kurkuma, goudbloem, kastanjes, champignons en avocado’s zijn een kleine greep uit het uitgebreide spectrum van ingrediënten. Elk ingrediënt heeft een eigen recept om kleur uit te trekken. Het ene heeft azijn nodig, het ander zout, suiker of galnoot. Het ene bad moet een uur koken, de ander een halve dag, ook afhankelijk van het gewenste resultaat. Het gaat totaal anders als bij chemisch kleuren, waarbij verfprocessen gestandaardiseerd zijn en er weinig ruimte is voor experiment en verrassing.
Verse verfbaden hebben een beperkte houdbaarheid en voor het maken van bepaalde kleuren ben je soms afhankelijk van de seizoenen. Kastanjes groeien immers niet hoogzomer. Voor deze twee uitdagingen werkt Roua aan een oplossing, namelijk een jar- techniek. Door ingrediënten op kweek te zetten en te bottelen werkt ze aan een kleurenvoorraad. Het ‘kweken’ van deze kleuren kan één tot soms wel drie jaar duren.
Na een uitgebreide uitleg en het delen van haar kennis over natuurlijk verven mag ik zelf een schort omdoen en mijn oude witte t-shirt upcyclen door middel van een natuurlijk verfbad van avocado’s. Dit resulteerde in een nieuw diep oud rose tint (jaja, met avocado verf je rose). Thuis nog fixeren door een nacht in water en azijn en mijn nieuwe shirt, met een mooi verhaal, is klaar.
Mijn eerste stop belooft wat voor het vervolg van de Fibershed Route. ‘s Middag bezoek ik The Knitwit Stable in Baambrugge, opgericht door Reina Ovinge. Zij verliet ruim 10 jaar geleden de (fast) fashion industrie om te laten zien dat productontwikkeling ook anders kan. Haar boerderij The Knitwit Stable is een minifabriek en trainingscentrum waar op duurzame wijze wol, garens en kledingstukken geproduceerd worden van eigen angorageiten en merinoschapen.
The Knitwit Stable
Bij aankomst word ik verwelkomt door een kudde schapen en geiten die een groot stuk weiland tot hun beschikking hebben met genoeg gras om te grazen.
De workshop gaat bijna van start en de opkomst is hoog. De groep bezoekers wordt opgesplitst in vier groepen om vervolgens ondergedompeld te worden in de wereld van wol. Op het programma staat: een bezoek aan de stallen, een kijkje achter de schermen in het atelier, een workshop over de diversiteit van wol en de samenwerkingen met merken en boeren en het bekijken van een indrukwekkende documentaire. Daarna is er nog alle ruimte om langs de shop te gaan en het proces van vilten zelf te ervaren.
Tussen de rondleiding door stuit ik op de wolwaarde installatie van Fibershed. De 3-D installatie laat de waarde van wol zien. Hoogwaardig wol zoals Merino, Mohair, Alpaca, maar ook van Nederlandse schapen, geschikt om kleding van te maken en op je huid te dragen. Maar ook ruwere wol die gebruikt kan worden in huis. Van aan de muur of op de vloer als decoratie tot aan dakisolatie. Ook als compost in de grond kan wol een belangrijke rol spelen. Helemaal in tijden van klimaatverandering. Neem als voorbeeld de Oro mestkorrel. Deze korrels bevatten wol, wat vocht vasthoudt. Dit werkt goed in periodes van droogte waar we steeds vaker mee te maken hebben. Nu wordt deze wol vaak als waardeloos gezien. Aan de hand van voorbeelden uit Nederland laat de wolwaarde installatie zien dat alle wol waarde heeft en een belangrijke rol kan spelen bij de zoektocht naar natuurlijke alternatieve grondstoffen.
Het bezoek aan Roua Atelier en The Knitwit Stable laat zien dat er mogelijkheden zijn om met natuurlijke grondstoffen en lokaal produceren kwalitatief hoogwaardige en biologisch afbreekbare textiel en kleding te ontwikkelen. Wanneer deze kleding terug de aarde in kan draagt dit bij aan een gezonde bodem, biodiversiteit en maximale CO2 opname.
Geschreven door Bianca Streng 31 oktober 2022
Bianca Streng
Bianca Streng is fashion strateeg en designer met als missie het verduurzamen van de mode- industrie. Met 15 jaar ervaring als designer en ondernemer heeft ze gezien waar de uitdaging liggen binnen de complexe keten van kledingproductie. Bianca denkt in mogelijkheden en ziet kansen in een markt waar grote uitdagingen liggen. Haar hoofd denkt vaak 10 stappen vooruit, omdat zij het einddoel, een circulaire kledingindustrie, voor ogen heeft.
Ze heeft haar eigen duurzame kledinglabel en een pop-up shop gehad. Nu begeleidt zij kledingbedrijven met het verduurzamen van hun producten en keten.
Over deze ervaringen en inzichten heeft zij het boek ’Kledinghoop’ geschreven. Een inspirerend boek, vol nieuwe inzichten, direct toepasbaar en praktisch door te voeren op de werkvloer. Het is een must-read voor iedereen geïnteresseerd in of werkzaam binnen de kledingindustrie.
Fibershed Route 2022
Naast boven genoemde inspirerende initiatieven, opende ook andere ondernemers en organisaties de deuren op deze eerste Fibershed Route. In de regio Leiden was er veel te zien: Het Leidsch Wevershuis werd geopend voor bezoek, om te laten zien hoe hoe de arbeiders in Leiden woonden en werkten en vonden er weefdemonstraties plaats. In de Lakenhal vond ook de pop-up tentoonstelling Van Kade tot Zelfkant plaats. een project van kunstenaars, Sara Vrugt en Nina Mathijsen, en een groep Leidenaren de traditionele stof Saai wordt gemaakt. Wie altijd al eens heeft willen zien hoe kleding wordt ontworpen, welke stappen een kledingstuk moet doorlopen en hoe eigenlijk werkt voor gebreide kleding kon een bezoek brengen aan de open studio van Jennifer de Bruyckère.
Marijke Bongers, textiel kunstenaar en mode activist opende speciaal voor de Fibershed Route de deuren van haar atelier en vertelde bezoekers over haar werk met lokale grondstoffen en plantaardig verven met biologisch afbreekbare materialen, zoals deze eerder dit jaar ook te zien waren als onderdeel van de expositie compostkleding van Utrecht Natuurlijk in Steede Hoge Woerd
Dutch Design Week 2022
In Eindhoven in het kader van de Dutch Design Week waren ook een aantal projecten van Fibershed Deelnemers te bezichtigen. Het project 1000 Wolredders van Pleed bracht ervaren wolwerkers, boeren, designers en studenten samen om aandacht te vragen voor de veelzijdige waarde van Nederlandse wol.
Het Borduurburo presenteerde het resultaat van een het project Sample, een creatief onderzoeksproject waarbij zij samen met grafisch ontwerper Daniël Maarleveld is gegaan naar het handschrift van een computer. Ook faciliteerde het Borduurburo tijdens de Dutch Design Week workshops waarbij borduur technieken worden ingezet voor het upcyclen van kleding.
Overzicht van evenementen tijdens Fibershed Route 2022

Fibershed Route – Museum Het Leids Wevershuis
Tijdens de Fibershed Route Dag kun je bij het wevershuis in Leiden een origineel wevershuisje bezoeken. In het pand kun je

Fibershed Route – tentoonstelling van Kade tot Zelfkant
Volg in deze pop-up tentoonstelling in Museum De Lakenhal de stappen van het project Van Kade tot Zelfkant, waarin deze zomer

Pleed Dutch Design Week
Op DDW2022 presenteert Pleed de campagne ‘1000 wolredders’, de campagne om ervaren wolwerkers, boeren, designers en studenten samen te brengen.

Hul le Kes Upcycled Fashion
Hul le Kes is het circulaire en sociale modelabel van Sjaak Hullekes en Sebastiaan Kramer. Het modelabel gelooft in de

DDW: De nieuwe weg van wol
Hoe ziet de wolketen van de toekomst er in Nederland uit? Het Hollands Wol Collectief staat met hun antwoord op

Borduurburo – Dutch Design Week
MARTINE VAN ’T HUL & DANIËL MAARLEVELD Wat is het handschrift van een computer, en kun je die een nieuw

Borduur Workshop – Dutch Design Week
Laat je inspireren door de mogelijkheden van borduurkunst. Kom naar het Embroidery Upcycling station in The Student Hotel Eindhoven waar
Open studio tijdens Rotterdam Art week – Week van circulaire economie
Op zaterdag 11 februari open Studio i Focus, ontwerpstudio van Iris Veentjer, haar deuren in het kader van Rotterdam Art

Fries Landbouwmuseum
WOL WORDT WEER GEWOON Fries Landbouwmuseum heeft in samenwerking met de wolwerkers van Pleed een prachtige tentoonstelling ingericht over een

Fibershed Route – Jennifer de Bruyckère
Open Studio Jennifer de Bruyckère Heb je altijd al eens willen zien hoe kleding wordt ontworpen, welke stappen een kledingstuk

Fibershed Route Deventer Schaapskudde Wolproject
Tijdens de Fibershed route ben je welkom bij het Deventer schaapskudde wolproject. Van grondstof tot garen van garen tot prachtige

Fibershed Route – The Knitwit Stable
Open Dag The Knitwit Stable: “From goat to garment from sheep to shop.” Stichting The Knitwit Stable is de boerderij

Fibershed Route – Roua Atelier
Introductie Natuurlijk Verven Alle planten om ons heen geven geweldige en unieke kleuren, deze kleur heeft een levensreis als ons

Fibershed Route – Marijke Bongers
Maak kennis met Marijke Bongers, textiel kunstenaar en mode activist. Tijdens de Fibershed Route opent ze de deuren van haar

Open Huis The Lounge, New Tailor Utrecht
Open Huis The Lounge, NEW TAILOR – Utrecht Altijd al willen weten wat er in Utrecht, in jouw buurt nog